Kentsel dönüşüm yalnızca eski yapıları yıkıp yenilerini inşa etmek değildir; esas amaç, yaşam güvenliğini artırmak ve şehirleri depreme dayanıklı hale getirmektir. Bu süreçte karot; yani beton elemanlardan numune alma ve/veya pürüzsüz delik açma uygulamaları, yapının gerçek dayanımını ortaya koyarak dönüşüm kararlarına ışık tutar. Doğru yapılmış bir karot testi, “güçlendirme mi, yenileme mi” ikilemini teknik veriye dayalı şekilde cevaplar.
Kentsel Dönüşüm Nedir?
Kentsel dönüşüm, riskli veya ekonomik ömrünü tamamlamış yapıların güvenli, sağlıklı ve modern binalarla yenilenmesi sürecidir. Deprem kuşağındaki şehirler için bu süreç, can güvenliği ve şehir planlaması açısından kritik önemdedir. Dönüşüm kapsamındaki binaların mevcut durumu, mühendislik incelemeleri ve laboratuvar testleriyle ölçülür; işte karot numunesi burada devreye girer.
Karot Nedir, Ne İşe Yarar?
Karot iki açıdan kullanılır:
- Karot numunesi alma: Betonarme elemandan silindirik parça alınır, laboratuvarda basınç dayanımı test edilir. Böylece beton sınıfı ve mevcut dayanım düzeyi ölçülür.
- Karot delme (uygulama): Tesisat, havalandırma, kablo kanalı veya ankraj için betonda pürüzsüz, ölçülü delikler açılır. Bu işlem ıslak yöntemle tozsuz, titreşimsiz ve komşu elemanlara zarar vermeden yapılır.
Kentsel dönüşümün karar ve projelendirme aşamasında asıl kritik olan, numune alma ve dayanım testi kısmıdır.
Kentsel Dönüşümde Karotun Yeri
Bir bina dönüşüm kapsamına alındığında, öncelikle mevcut yapı performansı değerlendirilir. Projelerde, proje dosyası ve sahadaki gerçek dayanım çoğu zaman farklı olabilir. Karot testi, teoriyi sahadaki gerçeklikle buluşturur:
- Mevcut beton sınıfını (dayanımını) ortaya koyar.
- Güçlendirme ihtiyacını destekleyen teknik kanıt sağlar.
- Yıkım/yeniden yapım kararında veri oluşturur.
- Riskli yapı süreçlerinde idari ve teknik raporlara zemin hazırlar.
Sonuçlar, mühendislik hesaplarıyla birlikte ele alınır ve güçlendirme (mantolama, lifli polimer, epoksi enjeksiyon vb.) veya yeniden yapım gibi seçenekler planlanır.
Karot Alma Süreci Nasıl İşler?
Önce mühendislik keşfi yapılır; taşıyıcı elemanlar (kolon, kiriş, perde) ve numune noktaları belirlenir. Delik çapı–derinliği ve numune sayısı, binanın büyüklüğüne ve temsiliyete göre seçilir. Donatı tespiti (gerekirse) yapıldıktan sonra ıslak karot yöntemiyle numune çıkarılır, delik uygun tamir harçlarıyla onarılır. Numuneler, laboratuvara uygun koşullarda ulaştırılır; basınç dayanımı testleri tamamlandığında rapor düzenlenir. Bu rapor kentsel dönüşüm dosyasının en önemli teknik bileşenlerinden biridir.
Faydaları: Neden Karot Olmadan Sağlıklı Dönüşüm Olmaz?
| Kriter | Karot Testi Yapılırsa | Karot Testi Yapılmazsa |
| Güvenlik | Gerçek beton dayanımı ölçülür; deprem performansı hakkında nesnel veri elde edilir. | Dayanım varsayıma kalır; gizli riskler fark edilmeyebilir. |
| Doğru karar | Güçlendirme mi yoksa yıkım–yeniden yapım mı gerektiği erken ve doğru belirlenir. | Yanlış çözüm seçilebilir; zaman ve kaynak israfı doğar. |
| Maliyet kontrolü | Somut verilere göre optimum bütçe planlanır; gereksiz işler önlenir. | Belirsizlik nedeniyle fazla/eksik maliyet riski yüksektir. |
| Mevzuata uyum | Uzman raporu ile resmi süreçler sağlam dayanak kazanır. | Belgeler yetersiz kalabilir; idari aksama yaşanabilir. |
| Hız & planlama | Proje programı öngörülebilir olur; şantiye süreci sürprizsiz ilerler. | Beklenmedik sorunlar gecikme ve tekrar iş çıkarır. |
Hangi Durumlarda Karot Zorunlu veya Önerilir?
- Dönüşüm kararı öncesi mevcut yapının doğrulanması gereken tüm dosyalarda,
- Proje ile sahadaki beton sınıfı arasında şüphe olduğunda,
- Hasarlı/deforme elemanların gerçek dayanımının ölçülmesi gerektiğinde,
- Güçlendirme projesi hazırlanacaksa tasarım girdisi olarak,
- Numune bazlı rapor istenen idari/sigorta prosedürlerinde.
Karot Delme (Uygulama) Kentsel Dönüşümde Nerede Kullanılır?
Yıkım öncesi geçici tesisatlar, şantiye elektriği–suları, numune alma delikleri; güçlendirme aşamasında ankraj delikleri, mantolama–ek bağlantılar, yeni HVAC ve tesisat hatları için gerekli pürüzsüz delikler karot delme ile açılır. Islak yöntem, tozu ve titreşimi azaltarak aktif yapılarda bile kontrollü çalışma imkânı sağlar.
Sık Sorulan Kısa Cevaplar
Kaç günde sonuçlanır?
Numune alma ve laboratuvar yoğunluğuna bağlı olarak genellikle birkaç iş gününde raporlanır.
Zarar verir mi?
Numune, temsili ve sınırlı sayıda alınır; delikler uygun malzemelerle profesyonelce onarılır.
Kiracı yaptırabilir mi?
Yapısal elemanlar için genellikle malik/kat malikleri onayı gerekir; süreci mühendisin yönlendirmesi önerilir.
Sonuç: Kentsel Dönüşümde Doğru Adım, Doğru Karot
Kentsel dönüşümün başarısı, başlangıçta yapılan doğru tanıya bağlıdır. Karot testi, bu tanının en kritik bileşenidir. Yapınız için en uygun çözümü belirlemek, maliyet–zaman planını netleştirmek ve güvenli bir dönüşüm yol haritası çıkarmak istiyorsanız, uzman bir ekiple çalışın.
Bursa ve çevresinde karot hizmeti için bizimle iletişime geçebilirsiniz:
- Tel:0534 651 47 89
- E-posta:polat-118@hotmail.com
- Adres: Çelebi Mehmet Mah., 7. Serçe Sk. No:10, Yıldırım / Bursa
👉 Karot delme ve kapasite detaylarımız: Bursa Karot
